فرهنگ الفبایی (لغت‌نامه)، مجموعه كلمات و عبارات كلیدی مالیاتی هستند كه از متن قوانین و مقررات (بخش‌نامه‌ها، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، آرای شورای عالی مالیاتی، آرای دیوان عدالت اداری، مصوبات هیأت دولت و...) استخراج، و سپس در قالب «حروف الفبایی» آرایش شده‌اند، به نحوی كه در جستجو و كشف ابهامات می‌تواند ضمن سرعت و دقت در دستیابی، موجب كسب اطلاعات جامع در موضوعات، قوانین و مقررات مالیاتی باشد. در كار فرهنگ نویسی ترتیب چینش كلمات و عبارات با زیبائی و نظم خاصی و به ترتیب حروف الفبا انجام ‌می‌گیرد كه در موضوع حاضر و موضوعات مشابه این مسئله اندكی متفاوت است. در تدوین این بخش كه با هدف «آدرس دهی»، با رعایت اصول امانت‌داری، سرعت، دقت و جامعیت تدوین شده است، ابتدا انبوه موضوعات مربوط به «مالیات» - شاید بیشتر از 120000 كلمه و عبارت مالیاتی - از مابین متون متعدد استخراج و سپس در قالب «الفبایی» طبقه‌بندی شده‌اند و پس از آن امر آدرس دهی در 28529 كلمه و عبارت به انجام رسیده است. طبیعی است كه حفظ شكل این كلمات و عبارات محدودیت‌هایی را نیز چون مسائل خاص مربوط به (sort) لغات فارسی- عربی به دنبال داشته باشد. اما با این وجود، نگارنده حاصل سال‌ها تجربیات خود در امر مالیات را با ظرافت بكار بسته است و در هنگام نگارش این بخش نهایت توجه را به عمل آورده است. انشاالله خوانندگان محترم ضمن خرده نگرفتن از كاستی‌ها، بر نگارنده منت گذاشته و جهت اصلاح و ارتقا این اثر در آتیه، مراتب احتمالی ابهام یا اشتباه را به مدیریت سایت منعكس نمایند.

***

كاربر در جستجوی یك موضوع با استفاده از كلمات كلیدی عبارت یا عبارات مورد نظر، جستجو را آغاز كرده، همانند استفاده از فرهنگ‌های لغات، با رعایت آرایش الفبایی، از طریق «شماره مواد قانونی» یا «كدهای اختصاصی» كه در مقابل هر كلمه یا عبارت درج شده است، به متن اصلی مورد جستجو یا ابهام، ارجاع می‌شود. مواد اشاره شده در واقع مواد 1 الی 273 قانون مالیات‌های مستقیم، و مواد 1 الی 53 قانون مالیات بر ارزش افزوده هستند كه موضوعات مربوط به مالیات بر ارزش افزوده با خط كج ایتالیك (I) و مواد آن با به كارگیری (ق.م.ب.ا.ا) مشخص شده‌اند. ( مثال: وسایط نقلیه ریلی - كد 3079) كدهای اختصاص یافته به این مجموعه (تعداد 3500 كد)، اعددی هستند كه هر كدام به یك متن مستقل از قوانین، بخش‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، آیین‌نامه‌ها، تصویب‌نامه‌ها، آرای هیأت عمومی و شعب شورای عالی مالیاتی، آرای دیوان عدالت اداری و... اختصاص یافته است.

خط كمرنگ «های لایت» شده، مقررات و قوانین به اصطلاح «منسوخ شده و غیر كاربردی» را از سایر متون متمایز می‌كنند. (مثال: وسایط نقلیه خارجی - كد 642)

اجزای اعداد و عبارات با خط تیره (-) و اجزای اعداد یك كد با ویرگول (،) جداسازی شده‌اند. بدین ترتیب كه جملات و عبارات یا كلمات راهنما، در محل خط تیره (-) پایان می‌یابد و بعد از خط تیره جزء آدرس دهی آغاز می‌شود.

مثال: جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران - تبصره 2 ماده 41 (ق.م.ب.ا.ا) و ماده 2 و كدهای 741، 1160، 1755، 2178، 2486).

در این مثال توجه فرمایید؛ شما می‌توانید مسائل مالیاتی مربوط به جمعیت هلال احمر را در تبصره ذیل ماده 41 قانون مالیات بر ارزش افزوده (در بخش قوانین مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده این مجموعه) را مطالعه فرمایید. این راهنمایی به شكل « تبصره 2 ماده 41 (ق.م.ب.ا.ا)» و با خط شكسته درج شده است و همان طوری‌كه توضیح داده شد خط شكسته برای واژه‌ها و عبارات مربوط به ارزش افزوده بكار رفته است. كدهای 1755 و 2178 (در بخش تصویب نامه، بخشنامه و...) نیز كه با خط شكسته درج شده‌اند، بیانگر این موضوع هستند كه مطالب مطرح شده در این دو كد نیز با موضوعات غالب «ارزش افزوده» هستند. كد 1160 نیز كه با رنگ های‌لایت (1160) درج شده است، نشانگر این است كه مطالب این كد در خصوص جمعیت هلال احمر، مطلبی «منسوخ شده و غیر كاربردی» كدهای منسوخ غیر فعال بوده و در حال بارگذاری می‌باشند و در صورت نیاز به آنها با مدیریت سایت تماس بگیرید. و بالاخره؛ اشاره به ماده 2، بیانگر این موضوع است كه می‌توان در «ماده 2» قانون مالیات‌های مستقیم نیز، اطلاعاتی را در خصوص جمعیت مذكور بدست آورد. یادآوری می‌شود كه در این بخش هرجا كه به «قانون» و « قانون مالیات‌ها» بدون آدرس خاصی برخوردید، مراد؛ قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سوم اسفند ماه 1366 و اصلاحات بعدی آن (با كلیه اصلاحات بعدی آن) است.

همچنین در این بخش با استفاده از منابع غنی حقوقی، معانی واژه‌های غامض توضیح داده شده است.

هرگاه در اولین گام جستجوی كلمه یا عبارت مورد نظر، موفقیتی حاصل نشد، به این شرح عمل كنید:

ممكن است مطلبی كه شما در ذهن دارید با شكل نوشته‌های موجود در متن قوانین و مقررات متفاوت باشد. همیشه اولین یافته، «تنها» جواب جستجویتان نیست. اندكی دقت و حوصله شاید دایره یافته‌هایتان را بزرگتر نماید. یك‌بار دیگر اشكال دیگری از كلماتی را كه در میان موضوع مورد جستجو یا ابهام مستتر هستند و با آن موضوع سنخیت دارند را به خاطر بیاورید و این بار آن واژه‌های جدید را جستجو كنید.

مثال: كاربری به دنبال یافتن موضوعات مربوط به «معافیت مالیاتی صنایع دستی و فرش دستباف» است. این جستجو به شقوق زیر ممكن است انجام بگیرد:

• مراجعه به واژگان مربوط به حرف«م» و ردیف مربوط به « معافیت مالیاتی صنایع دستی و فرش دستباف» و مرتبط شدن با (كد984) و به خاطرسپردن یا یادداشت این كد.
• مراجعه به واژگان مربوط به حرف «ف» و یافتن عبارت «فرش دستباف» و مرتبط شدن با (كد984) و به خاطرسپردن یا یادداشت این كد.
• بالا بردن دایره جستجو و اینكه آیا فعالیت قالی‌بافی در زمره معافیت‌های صنایع دستی نیز قرار دارد یا خیر، و مراجعه به واژگان مربوط به حرف «ص» و ردیف مربوط به «صنایع دستی» و مرتبط شدن با (كد984) و به خاطرسپردن یا یادداشت این كد.

عبارات متعدد دیگری همین نتیجه را عاید خواهد كرد:

• فهرست رشته‌های مختلف صنایع دستی كشور.
• كارگاه تولید فرش دستباف و صنایع دستی.
• ماده 142 قانون (كدهای زیر مجموعه این ماده).
• معافیت كارگاه‌های فرش دستباف و صنایع دستی.
• معافیت مالیاتی صنایع دستی و فرش دستباف.
• موقعیت جغرافیایی محل تولید كارگاه‌های فرش دستباف.
• نحوه تأمین مواد اولیه مصرفی كارگاه‌های فرش دستباف.
• اتحادیه‌های تولیدی صنایع دستی.
• اتحادیه‌های تولیدی فرش دستباف.
• چگونگی اداره و مالكیت كارگاه تولیدی فرش دستباف.
• شركت تعاونی صنایع دستی.
• فهرست رشته‌های مختلف صنایع دستی كشور.

و دست آخر مطالعه كد 984 در بخش «تصویب نامه، بخشنامه و...» و وارد نمودن كد مورد نظر در بخش جستجو...

در مطالعه این بخش تذكر چند نكته الزامی است:

1) بیان عبارات در این بخش به منزله تأیید یا رد موضوعی نیست؛ هدف صرفاً رهنمون شدن به مسیر مطالعه متون است،  هر جا كه در قوانین و مقررات از «كلمه و عبارت مالیاتی» ذكری شده است، آدرس آن به خواننده داده شده است.

2) اصل كوتاه و خلاصه كردن عبارات تعمدی است و تا جایی كه به شكل موضوع لطمه‌ای وارد نسازد، پیش رفته است. البته در مواردی كه این امر به بتواند به تحدید موضوعات كمكی كرده باشد، عین كلمه یا عبارت تكرار شده و عمل ادغام با سایر گزینه های مشابه انجام نگرفته است. مثال:

1. انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالك - كد2136
2. انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالك یا صاحب حق - ماده 59
3. انتقال حق واگذاری محل به مأخذ وجوه دریافتی مالك یا صاحب حق به نرخ دو درصد- كد1607

در همین راستا عنوان قوانین (در این بخش) به اختصار استفاده شده و در بیان عناوین به كوتاه‌ترین و مصطلح‌ترین شكل آن، چون «قانون برنامه توسعه»، اكتفا شده است.

3) برای تعدادی از واژه‌ها كه در متن‌ها به صورت مكرر به كار رفته است از شكل اختصاری استفاده شده است، كه به آن‌ها اشاره می‌شود:

• تصویب‌نامه، مصوبات هیأت محترم وزیران است.
• برنامه (اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم) قوانین برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
• بخش‌نامه، بخش‌نامه‌های سازمان امور مالیاتی كشور.
• معافیت، معافیت مالیاتی.
• رأی شورا، رأی هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی.
• رأی دیوان، رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
• قانون، قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سوم اسفند ماه 1366 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات بعدی آن.
• قانون مالیات‌ها، قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سوم اسفند ماه 1366 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات بعدی آن.
• ماده، ماده قانون مالیات‌های مستقیم مصوب سوم اسفند ماه 1366 مجلس شورای اسلامی و اصلاحات بعدی آن.
• رأی دیوان، رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری.
• تجمیع عوارض، قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و چگونگی برقراری و وصول عوارض و سایر وجوه از تولیدکنندگان کالا، ارائه‌دهندگان خدمات و کالاهای وارداتی.
•  (ق.م.ب.ا.ا)»، قانون مالیات بر ارزش افزوده.